A
dominación masculina sobre as mulleres, artellada no que coñecemos
como patriarcado, e a dominación que as sociedades capitalistas
exercen sobre a natureza, estrutúranse en estreita complicidade
dende as súas orixes.
A
división sexual do traballo ven relegando ás mulleres á esfera
doméstica e reprodutiva, construíndo o seu rol "natural",
o seu mandato de xénero; a esfera pública e o traballo produtivo
ficou en mans da masculinidade hexemónica, e é aí onde se xera o
poder, a riqueza, a toma de decisións e a valoración social. Os
coidados familiares, a crianza de fillas e fillos, a alimentación, a
saúde, o afecto, as relacións na comunidade... son caras dunha
mesma moeda, a da relación, á que patriarcado e capitalismo negaron
o valor. Gratuíto e invisible, o traballo reprodutivo desapareceu
das estruturas de poder, da esfera pública, da educación, da
ciencia, do discurso.
Da
mesma maneira, a natureza, nas sociedade urbanas e industrializadas,
convírtese en recurso económico que se ten en conta só na medida
en que pode monetarizarse e utilizarse no proceso de acumulación de
riqueza. O valor dos ecosistemas o dá a súa mercantilización, todo
o demáis queda fóra.
Desta
dobre opresión, das mulleres e da natureza, nace unha resistencia
cómplice, íntima. Desde a súa posición subalterna, as mulleres ao
longo do tempo, cos seus saberes e o seu día a día, conservaron o
valor da vida fronte o valor do diñeiro.
Non
é casualidade pois que sexan as mulleres as protagonistas nos
procesos de construción de alternativas ao sistema dominante, e que,
na crise que o atravesa, fagan da súa opresión unha fortaleza na
que inspirarse como modelos de cambio. As labregas seguen alimentando
os mercados locais e de proximidade cos seus produtos alleos á
agricultura a grande escala e manteñen as hortas e as granxas
familiares. Nos circuítos curtos de comercialización e a venda
directa (mercados, grupos de consumo, caixas semanais...) e todas
aquelas experiencias de re-construción colectiva (trocos de
sementes, de saberes, de axuda mutua...) teñen as mulleres un papel
predominante. Experiencias de resistencia todas elas que, coa súa
multiplicación, teñen a capacidade de virar o rumbo das nosas
sociedades.
A
ética dos coidados pode pasar de ser o molde opresor de xénero a
converterse nunha bandeira de loita para repensar o noso presente e
dar paso a que as emocións, os afectos, a saúde, a alimentación, a
terra, a auga, o ar, as árbores, as sementes, as relacións, os
animais... sexan considerados como elementos esenciais da vida,
valorados, recoñecidos e respetados na súa xusta medida.
As
mulleres, e os homes que queiran e saiban sumarse en
corresponsabilidade, temos a chave. É o xusto! E é dende o local
dende onde podemos construír realidades alternativas que servan de
espello no que mirar ese outro mundo posible.
Lara Alfaro. Sindicato Labrego Galego.
